Γελοίον, γελιότης και αυτογελιοποίησις. Περί Παγκάλου ο λόγος.

Παρασκευή κοινή ημέρα, επτά η ώρα το πρωί, ξύπνησα απότομα από το έντονο κτύπημα της καμπάνας. Το ίδιο κι’ η μάνα μου. Το κτύπημα δεν ήταν κανονικό, ούτε πένθιμο, αλλά σήμαινε συναγερμό.

“ Τι συμβαίνει μάνα μου; Έχουμε σήμερα καμία γιορτή και δεν το ξέρω; “

“ Όχι, αλλά η καμπάνα χτυπάει γρήγορα. Σίγουρα θα πήρε φωτιά κάποιο σπίτι. “

Βγήκαμε όξω, αλλά δεν φαινόταν τίποτα επικίνδυνο.

“ Θα πάω στην εκκλησία. Ο παπάς σίγουρα κάτι θα μας θέλει. “ και πήγε.

Μετά από μία ώρα, γύρισε σπίτι και ρώτησα όλος περιέργεια, τι συμβαίνει.

“ Τι έγινε ρε μάνα; Τι σας θέλει ο παπάς; “

“ Έκαμε λιτανεία, και κατόπιν μας έβγαλε κήρυγμα υπέρ Παγκάλου. Είχε λάβει λέει την εντολήν από το Άγιον πνεύμα! “

“ Και τι σας είπε δηλαδή; “

“ Ότι ο Πάγκαλος δεν έχει λεφτά να πλερώσει την έκτακτη εισφορά για τα σπίτια του, και κινδυνεύει να τον εβάλει φυλακή ο Βενιζέλος. Φαντάζεσθε το κράτος δίχως τον Πάγκαλο; Θα μείνει ακέφαλον. Φαντάζεσθε την άγιαν εκκλησίαν μας, δίχως την κεφαλήν της, το Κύριον ημών Ιησούν Χριστόν;! “

“ Έβγαλε δίσκο, και έκαμε έρανον, υπέρ της σωτηρίας του Αγίου ημών Παγκάλου! “

“ Κι’ εσύ τι έκαμες; “

“ Μου περίσσευε ένα δεκάρικο, και τόδωσα. “

“ Ε! δεν είσαι καλά ρε μάνα. “

“ Δεν ξέρω εσύ τι λες, εγώ πάντως έπραξα το καθήκον μου, ενώπιον Θεού και ανθρώπων! “

Τις μέρες αυτές στο Αμύνταιο, γίνεται η ετήσια εμποροπανήγυρις, ε! και δεν γίνεται να μην την επισκεφθεί κανείς. Έχει περάσει στα έθιμα του τόπου. Μπόλικο πράμα στους πάγκους, αλλά ο κόσμος λιγοστός και εγκρατής. Πάνε οι δόξες οι παλιές. Έκανα μια βόλτα, και με μεγάλην έκπληξιν διεπίστωσα, ότι όλοι μιλούσαν για τον Πάγκαλο! Μερικοί μάλιστα υδροκέφαλοι Πασόκοι, έκλαιαν με μαύρο δάκρυ.

“ Αμάν! ο Πάγκαλος θα μπεί φυλακή, τι θα γένουμε τώρα; “

Πέρασα από έναν πάγκο με εσώρουχα, και ζήτησα σώβρακα μεγάλου μεγέθους, για τον πατέρα μου.

“  Α! κύριε τα έξτρα-έξτρα λαρτς, δεν υπάρχουν. Τα στείλαμε όλα στον Πάγκαλο! Τώρα που κινδυνεύει να μπεί φυλακή, τα κάνει πάνω του, σαν μωρό παιδί, κι’ έχει ανάγκη από πολλά βρακιά την ημέρα! “

Κατόπιν ζήτησα μεγάλες κιλότες για την μάνα μου, πάλι τα ίδια.

“ Και αυτές δεν υπάρχουν. “

“ Δεν κατάλαβα καλά, στείλατε και τις κιλότες στον Πάγκαλο; “

“ Όχι, αυτές τις στείλαμε στη Ντόρα! “

“ Μ’ αυτή δεν εδήλωσε πτώχευση. “

“ Ακριβώς! Το κακό το προλαβαίνεις πριν γίνει. Επτώχευσε ο Πάγκαλος, επτώχευσε η μισή Ελλάς. Αν πτωχεύσει κι’ η Ντόρα, πάει πνιγήκαμε! “

Έκατσα αποσταμμένος σε μια καφετέρια, και παρήγγειλα τον καφέ μου. Ήρθε η γκαρσόνα, της έδωσα το συνηθισμένο δίφραγκο, και μου είπε, ότι σήμερα ο καφές χρεώνεται 2,5 ευρώ.

“ Και για ποιο λόγο; “

“ Το μισό ευρώ, θα πάει υπέρ του Παγκάλου! “

“ Δώστα και τα 2,5 στον Πάγκαλο! “

Βγήκα στον δρόμο με τις βιολογικές τουαλέτες του δήμου και πριν μπω μέσα είδα κάποιον υπάλληλο στην πόρτα, να κρατάει μια κούτα πούγραφε:  “  1 ΕΥΡΩ υπέρ Παγκάλου. “

“ Θα τα κάνω πάνω μου ρε πούστηδες, και το ευρώ δεν το δίνω. “

Προχουρόντας προς τα φαγάδικα, χτύπησε τα ρουθούνια μου, η γλυκιά τσίκνα από τις σούβλες. Και να μην πεινάς, σούρχεται όρεξη να φας.

“ Ει! Μπούτση έλα στην παρέα μας, για κανά σουβλάκι. “

Γύρισα και είδα τον φίλο μου τον Γιακουμή με μία παρέα, να καταβροχθίζουν με άκρατην λαιμαργίαν τα κρεατικά τους, και να πίνουν τα μπιράκια τους.

“ Γεια σας παιδιά. Πως τα περνάτε; Από όρεξη βλέπω, πάμε καλά. “

“ Ε! το σουβλάκι του Χρισόστομου, είναι πάντοτε μία μικρή μαγεία. “

“  Τέσσερα σουβλάκια και μία μπίρα. “

Πράγματι το γκαρσόν μούφερε σ’ ένα πιάτο, τέσσερα σουβλάκια σκέτα.

“ Βρε αγόρι μου, το σουβλάκι δεν τρώγεται σκέτο. Θέλει την ντοματούλα του και το κρεμμυδάκι του. “

“ Α! κύριε ατυχήσατε. Τις ντομάτες και τα κρεμμυδάκια, τα στείλαμε όλα στον Πάγκαλο. Είναι λέει η αποκλειστική τροφή του. Όπως ο γάιδαρος έχει τον σανό! “

“ Χάιντε πάλι τα ίδια. “

“ Καλά ρε Μπούτση, είναι δυνατόν να παχύνει ο άνθρωπος άμα τρώει μόνον ντομάτα και κρεμμύδια; Εγώ ξέρω, ότι όλοι οι γιατροί λένε, πως αν κάποιος τρώει φρούτα και λαχανικά δεν παχαίνει. “

Πετάχτηκε ο Γιώργης.

“ Ορθώς είπας. Αλλά εξαρτάται από το πόσο τρώει; Αν τρώει δέκα κιλά ντομάτες, ένα λίτρο λάδι, και κανά πέντε φραντζόλες τη μέρα, ε! του πούστη, θα παχύνει. Κι’ ο ελέφαντας τρώει χόρτα, αλλά είναι χοντρός. Γιατί; Γιατί τρώει διακόσια κιλά την ημέρα! “

“ Καλά ρε Μπούτση, ο Πάγκαλος τα πιστεύει αυτά που λέει, είναι βλάκας; ή μας δουλεύει; δηλαδή μας περνάει εμάς για βλάκες; “

“ Μας περνάει ψιλό γαζί, κανονικά. “

“ Και υπάρχει λογική σ’ αυτό; “ Ρώτησε η Χαρούλα.

“ Και βέβαια υπάρχει. Όταν κάποιος δεν μπορεί να προσελκύσει την προσοχή την άλλων δια του λόγου, τότε πολύ απλά, την προσελκύει δια του παραλόγου! “

“ Δηλαδή αρχίζει λέει μαλακίες, κάνει μαλακίες, οπότε υποχρεωτικά θα τον προσέξουν! “

“ Ορθώς είπας Χαρούλα. Παλιά όταν οι εφημερίδες δεν γελιογραφούσανε τον Μαρκεζίνη, τότε αυτός πήγε σ’ εκείνη την τρομερή εκδότρια την Βλάχου, ομπρός στην οποία κλάνανε πατάτες υπουργοί αλλά και πρωθυπουργοί, και την παρακάλεσε γονατιστός, να πει στους σκιτσογράφους της να τον σατιρίζουν, γιατί αλλιώς θα περιπέσει στην αφάνεια. “

“ Ενώ σήμερα με τον Πάγκαλο, τι συμβαίνει ; “ Επενέβη ο Κλεομένης.

“ Σήμερα υπάρχει η τηλεόραση, όπου ο Πάγκαλος έχει αναλάβει μόνος του, την αυτογελιοποίηση του. Και τον ρόλο αυτό, τον γνωρίζει άριστα. “

“ Δηλαδή; “

“ Δηλαδή, κάθε λίγο και λιγάκι, αμολάει και μία κοτσάνα, οπότε ο κόσμος ασχολείται μαζί του. Τόχει κάνει σήριαλ, κατάλαβες; Τι μαλακία είπε ο Πάγκαλος πριν από ένα μήνα, τι μαλακία είπε σήμερα, και απομένουμε με μεγάλην αγωνίαν, όποιαν μαλακίαν θα τοξεύσει τον επόμενο μήνα. “

“ Είναι πονηρός; “

“ Όχι μόνον πονηρός, αλλά και διαβασμένος. Έχει μελετήσει πολύ καλά, τον Σίγκμουν Φρόϋντ. “

“ Αμάν ρε Μπούτση μ’ αυτόν τον Φρόϋντ, μας έχεις πρήξει, τόσο σοφός ήταν; “ Ξέσπασε ο Γιακουμής.

“ Ναι, τόσο σοφός ήταν. Ανακάλυψε την ψυχανάλυση, δηλαδή την ανάλυση της ψυχής. Έγραψε μεταξύ των άλλων, ένα φοβερό βιβλίο. Η ψυχολογία του Χιούμορ. Σύμφωνα λοιπόν με τον Φρόϋντ, το γέλιο προκύπτει, όταν ένα φαινόμενο αποκλίνει από την φυσικήν του πορείαν. Τούτο δημιουργεί αντίφαση στον θεατή, κι’ έτσι προκαλείται το γέλιο. “

“ Θα σας πω ένα απλό παράδειγμα. Ένα γκαρσόν πηγαίνει με το δίσκο, τους καφέδες στο τραπέζι. Η φυσική πορεία του φαινομένου είναι ν’ αφήσει τους καφέδες στο τραπέζι. Αν τώρα το γκαρσόν σκοντάψει και πέσει κάτω μαζί με τα ποτήρια, τούτο προκαλεί το γέλιο. “

“ Και ποιο είναι αυτό που αποκλίνει, από την φυσικήν πορείαν με τον Πάγκαλο; “ Βροχή οι ερωτήσεις.

“ Πολύ απλό. Ο κύριος είναι αντιπρόεδρος της κυβέρνησης. Ε! από έναν τέτοιο άνθρωπο, περιμένεις ν’ ακούσεις πράγματα σοβαρά. Έτσι δεν είναι; “

“ Καλά λες Μπούτση. Όταν λοιπόν αυτός, αρχίζει και λέει μαλακίες, προκαλεί το γέλιο. “

“ Μπράβο ρε Κλεομένη, με πιάνεις. Προσέχετε όμως και κάτι άλλο. Στην περίπτωση του γκαρσόν που σας είπα το γεγονός για μας είναι αστείο. Για το ίδιο όμως το γκαρσόν είναι τραγικό, καθότι μπορεί να σπάσει τα μούτρα του. Δηλαδή, το κωμικό και το τραγικό, είναι οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος. “

“ Άρα ο Πάγκαλος, είναι πρόσωπο τραγικό; “ Συνέχισε ο Κλεομένης.

“ Όχι απλώς τραγικό, αλλά βαθύτατα τραγικό. Πιο τραγικό κι’ απ’ τον Οιδίποδα! “

“ Μ’ αυτός δεν ήταν τυφλός βασιλιάς των Θηβαίων; “

“ Μπράβο ρε παιδιά, χαίρομαι που γνωρίζετε την Ελληνική μυθολογία. Ο Οιδίποδας δεν ήταν τυφλός εκ γενετής, αλλά τυφλώθηκε μόνος του. Το ίδιο κι’ ο Πάγκαλος. Με μια όμως διαφορά. Την γκαβομάρα του Οιδίποδα, την πλήρωσε η κόρη του η Αντιγόνη, που τον ντάντευε και τον ξεσκάτιζε μέχρι να ποθάνει. Την γκαβομάρα όμως του Πάγκαλου, την πληρώνει και θα την πληρώνει εις το διηνεκές, όλος ο Ελληνικός λαός! “

“ Εγώ πάντως ρε Μπούτση, δεν μπορώ να γελάσω, μ’ αυτά που λέει ο Πάγκαλος, δεν τα βρίσκω αστεία.”  Ομίλησεν και το γλυκύτατον Μαρικάκι.

“ Άκου Μαρικάκι, θα σου πω κάτι τελευταίο. “

“ Πάλι από τον Φρόϋντ; “

“ Όχι, όχι, αυτό είναι δική μου σοφία, η βλακεία, όπως θες πάρτο. Άκουσε με λοιπόν… Το γέλιο προκαλείται κατά δύο περιπτώσεις: "

" Όταν γελοίο είναι το αντικείμενο,

       ή όταν γελοίο είναι το υποκείμενο! “

“ Κατάλαβα. “